Ο εθελοντές δότες μυελού των οστών χαρίζουν ζωή στους συνανθρώπους τους που πάσχουν από λευχαιμία και άλλες αιματολογικές παθήσεις. Εάν είσαι μεταξύ 18-50 χρονών και σε καλή κατάσταση υγείας (ιατρικά κριτήρια) μπορείς να γίνεις και εσύ εθελοντής δότης μυελού των οστών.
Είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι η ένταξή σου στη δεξαμενή Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών δεν σημαίνει και δωρεά μοσχεύματος.
Είναι ανάγκη να συνειδητοποιήσουμε ότι η εγγραφή Ελλήνων στο αρχείο δοτών είναι σημαντική γιατί λόγω ομοιοτήτων μεταξύ ομοεθνών είναι πολύ πιθανότερο να βρεθεί συμβατός δότης για έναν ελληνικής καταγωγής ασθενή στην Ελληνική δεξαμενή δοτών. Έχει υπολογιστεί με στατιστικά μοντέλα ότι μια χώρα με περίπου 10.000.000 ομοεθνών, όπως η Ελλάδα, θα μπορούσε να εξασφαλίσει μια πιθανότητα εύρεσης συμβατού δότη για έναν ασθενή της τάξεως του 60-80% στην δικιά της δεξαμενή, αν διέθετε περίπου 150.000 εγγεγραμμένους εθελοντές δότες. Για αυτό τον λόγο είναι καθοριστικό να αυξηθεί ο αριθμός των Ελλήνων εθελοντών δοτών, που σήμερα είναι λιγότεροι από 45.000.
Η εργαστηριακή ανάλυση (HLA τυποποίηση) του δείγματος αίματος κάθε δότη είναι απαραίτητη γιατί μας δίνει την δυνατότητα να προσδιορίσουμε την ιστική ομοιότητα μεταξύ δύο ατόμων (δότη/ασθενή) και απαιτεί σημαντική χρηματική δαπάνη. Οι εθελοντές δότες μυελού των οστών δεν συμμετέχουν στα έξοδα αυτά.
Εάν ένας εθελοντής βρεθεί αρχικά συμβατός με έναν ασθενή και εξακολουθεί να επιθυμεί τη δωρεά, γίνονται συμπληρωματικές εξετάσεις επιβεβαίωσης της συμβατότητας και, στη συνέχεια, υποβάλλεται σε check-up για να επιβεβαιωθεί η καλή κατάσταση της υγείας του.
Σε όλες τις φάσεις της διαδικασίας μέχρι την τελική συγκατάθεση για τη μεταμόσχευση, ο εθελοντής μπορεί να ανακαλέσει την απόφασή του για τη δωρεά εάν αισθανθεί ότι δεν είναι έτοιμος γι’ αυτή. Εν τούτοις, είναι εξαιρετικά σημαντικό ο δότης να είναι συνειδητοποιημένος και απολύτως βέβαιος για την απόφασή του. Άτομα που έχουν αμφιβολίες ή εγγράφονται κάτω από συναισθηματική ή άλλη πίεση χωρίς να είναι σίγουρα αν είναι πραγματικά πρόθυμα να προχωρήσουν, θα πρέπει να κατανοήσουν ότι δίνουν ψεύτικες ελπίδες στους ασθενείς.
Πηγές κειμένων και πληροφοριών:
Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ)
Κέντρο Ενημέρωσης και Προσέλκυσης Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών του Πανεπιστημίου Πατρών (ΚΕΔΜΟΠ)
Συχνές ερωτήσεις
Ο μυελός των οστών είναι ο ρευστός ιστός που βρίσκεται μέσα στα πλατεά οστά της λεκάνης και του στέρνου και περιέχει προγονικά αιμοποιητικά κύτταρα τα οποία, όταν ωριμάσουν, μετατρέπονται στα έμμορφα συστατικά του αίματος και του ανοσοποιητικού μας συστήματος, δηλαδή σε ερυθροκύτταρα, λευκά αιμοσφαίρια και σε αιμοπετάλια.
Η μεταμόσχευση του μυελού των οστών είναι μια θεραπευτική μέθοδος που χρησιμοποιείται για την θεραπεία ορισμένων περιπτώσεων καρκίνου, ιδιαίτερα για τις λευχαιμίες και τα λεμφώματα. Οι ασθένειες αυτές τις περισσότερες φορές μπορούν να θεραπευτούν με την αντικατάσταση του μυελού των οστών του ασθενή με τον μυελό από έναν υγιή ιστοσυμβατό δότη. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται αλλογενής μεταμόσχευση μυελού των οστών.
Η ιστοσυμβατότητα δύο ατόμων, ή αλλιώς η ιστική ομοιότητά τους, καθορίζεται από τα αντιγόνα ιστοσυμβατότητας (HLA). Τα HLA αντιγόνα είναι ειδικά μόρια που εκφράζονται πάνω στα κύτταρά, τα οποία είναι διαφορετικά σε κάθε άτομο και καθορίζουν τον «ιστικό τύπο» του. Προσδιορίζονται σε ειδικά εργαστήρια ιστοσυμβατότητας σε δείγμα αίματος και η σύγκριση του ιστικού τύπου δύο ατόμων μας επιτρέπει να προσδιορίσουμε την ομοιότητα-συμβατότητα μεταξύ τους. Τα HLA αντιγόνα είναι κληρονομικά και αποτελούν τη μοριακή ταυτότητα του οργανισμού μας. Επειδή είναι ιδιαίτερα ποικιλόμορφα, ο αριθμός των διαφορετικών ιστικών τύπων είναι τεράστιος με αποτέλεσμα να καθιστούν την εξεύρεση δύο ατόμων με τον ίδιο ιστικό τύπο ιδιαίτερα δύσκολη. Η πιθανότητα HLA-ομοιότητας δύο τυχαίων ατόμων κυμαίνεται από 1:20.000 έως και 1:1.000.000.
Επειδή τα αντιγόνα HLA κληρονομούνται από τους γονείς, η πρώτη αναζήτηση κατάλληλου δότη για έναν ασθενή με πιθανότητα 25% επιτυχίας γίνεται ανάμεσα στα αδέλφια του. Μόνο το 1/3 των ασθενών θα βρουν συγγενή συμβατό δότη. Για τους υπόλοιπους, θα πρέπει να αναζητηθεί μη συγγενής δότης ανάμεσα σε εθελοντές σαν εσένα που θέλουν και μπορούν να δωρίσουν μυελό των οστών για οποιονδήποτε ασθενή έχει ανάγκη.
Βασική προϋπόθεση για να γίνει κάποιος δότης μυελού των οστών είναι να έχει συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας του και να μην υπερβαίνει το 55ο έτος (κατά προτίμηση το 50ό).
Οι εθελοντές δότες μυελού των οστών πρέπει να πληρούν κάποια ιατρικά κριτήρια με στόχο την προστασία τόσο του ασθενή όσο και του δότη.
Α: Οι εθελοντές δότες που πάσχουν από τις πιο κάτω παθήσεις ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ ΔΟΤΕΣ
1. Χρόνιες παθήσεις
Άσθμα (Asthma) – βλ. Μέρος Β.
Διαβήτης Τύπου Ι(Insulin dependent Diabetes) – βλ. Μέρος Β.
Καρκίνος (Cancer) – όλα τα είδη ακόμα και ο καρκίνος του δέρματος
Καρδιακές παθήσεις (Heart problems)
Κατά πλάκας σκλήρυνση (Multiple Sclerosis)
Κίρρωση ήπατος(Liver Cirrhosis)
Μυική δυστροφία (Muscular Dystrophy)
Σχιζοφρένεια(Schizophrenia)
2. Μεταδoτικές ασθένειες
A IDS (HIV Exposure)
Ηπατίτιδα Β ή C (Hepatitis B or C)
3. Αυτοάνοσα νοσήματα
Έκζεμα (Eczema)
Ελκώδης κολίτης (Coeliac Disease and Colitis)
Νόσος του Crohn (Crohn’s Disease)
Νόσος του Graves (Graves Disease)
Πορφυρία (Purpura)
Ρευματοειδής αρθρίτιδα (Rheumatoid Arthritis)
Ρευματικόςπυρετός (Rheumatic Fever)
Σαρκοείδωση (Sarcoidosis)
Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος(Systemic Lupus Erythematosus)
Ψωριασική αρθρίτιδα (Psoriatic Arthritis)
Β: Οι εθελοντές δότες που πάσχουν από τις πιο κάτω παθήσεις ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΩΣΟΥΝ περισσότερες πληροφορίες
Αναιμία (Anaemia) – Ιστορικό αναιμίας ή προσωρινή αναιμική κατάσταση δεν είναι αποδεκτή μέχρι να τελειώσει η φαρμακευτική αγωγή και να επανέλθει το επίπεδο αιμοσφαιρίνης στο κανονικό.
Αντικατάσταση ισχίου (HIP Replacement) – Αποδεκτή. Ο δότης όμως πρέπει να γνωρίζει ότι μπορεί να έχει προσωρινούς πόνους στην πλάτη σε περίπτωση που θα δώσει μυελό των οστών.
Άσθμα (Asthma) – Αν ο εθελοντής ακολουθεί συνεχή φαρμακευτική αγωγή, δεν μπορεί να εγγραφεί. Αν όμως δεν παίρνει φάρμακα συχνά ή αν το άσθμα προκλήθηκε από μία αλλεργία τότε μπορεί να εγγραφεί.
Γαστροεντερικές παθήσεις, π.χ. έλκος, γαστρίτιδα, κλπ. (Gastro-Intestinal Symptoms) – Αποδεκτό φτάνει η ασθένεια να ελέγχεται.
Διαβήτης (Νon-Ιnsulin Dependent Diabetes) – Αν ελέγχεται μόνο με ειδική δίαιτα τότε ο εθελοντής είναι αποδεκτός.
Εγκυμοσύνη (Pregnancy) – Οι γυναίκες εθελοντές που εγκυμονούν δεν μπορούν να εγγραφούν παρά μόνο ένα χρόνο μετά τη γέννα.
Ενδομητρίωσης (Εndometriosis) – Ο εθελοντής σε αυτή την περίπτωση πρέπει να έχει τη συγκατάθεση του γιατρού της για να μπορεί να εγγραφεί.
Επιληψία (Epilepsy) – Αν ο εθελοντής ακολουθεί συνεχή φαρμακευτική αγωγή, δεν μπορεί να εγγραφεί. Αν ο εθελοντής δεν υπέστει επιληπτική κρίση εδώ και 5 χρόνια και δεν πήρε φάρμακα από τότε, μπορεί να εγγραφεί.
Ηπατίτιδα Α (Hepatitis A) – Αν η ασθένεια εκδηλώθηκε πριν 3 ή περισσότερα χρόνια και δεν παρουσιάζονται οποιαδήποτε συμπτώματα, τότε ο εθελοντής μπορεί να εγγραφεί.
Θαλασσαιμία και Μεσογειακή Αναιμία (Thalassaemia and Sickle Cell Anaemia) – Οι εθελοντές που είναι φορείς (έχουν το «στίγμα») μπορούν να εγγραφούν.
Θυρεοειδής (Thyroid) – Οι εθελοντές που παίρνουν thyroxine είναι αποδεκτοί, οι εθελοντές που παίρνουν άλλα φάρμακα πρέπει να εκτιμηθούν ξεχωριστά.
Ίκτερος (Jaundice) – Οι εθελοντές που υπέφεραν από ίκτερο στη βρεφική ή παιδική ηλικία μπορούν να εγγραφούν.
Κατάθλιψη (Depression/mental illness) – Χρειάζονται περισσότερες πληροφορίες όσον αφορά τη θεραπευτική αγωγή.
Μαλάρια (Malaria) – Αν ο εθελοντής υπέφερε από την ασθένεια στα τελευταία 5 χρόνια δεν μπορεί να εγγραφεί. Αν έχουν περάσει 5 χρόνια χωρίς οποιαδήποτε συμπτώματα μετά τη θεραπευτική αγωγή, τότε μπορεί να εγγραφεί.
Πολιομυελίτιδα (Poliomyelitis) – Εφόσoν ο εθελοντής δεν έχει σοβαρή σωματική αναπηρία, μπορεί να εγγραφεί.
Οστεαρθρίτιδα (Osteo-Arthritis) – Aποδεκτό φτάνει ο εθελοντής να μην παίρνει κορτιζόνη και να μην έχει επηρεαστεί η σπονδυλική του στήλη.
Οστεομυελίτιδα (Osteomyelitis) – Αποδεκτό φτάνει ο εθελοντής να είναι υγιής στο παρόν στάδιο.
Σκολίωση (Scoliosis) – Aποδεκτό, εφόσoν ο εθελοντής δεν ακολουθεί φαρμακευτική αγωγή και δεν έχει προβλήματα με την πλάτη του/της.
Σπονδυλικές παθήσεις/Δισκοπάθεια (Back problems) – Σοβαρές περιπτώσεις αποκλείονται, μυικά προβλήματα και άλλες ελαφρές περιπτώσεις είναι αποδεκτές.
Τατουάζ (Tattoos) – Αποδεκτό μόνο μετά από 6 μήνες.
Υστερεκτομή (Hysterectomy) – Για να μπορεί να εγγραφεί, ο εθελοντής θα πρέπει να μην παρουσιάζει κακοήθειες και να έχει περάσει τουλάχιστον 1 χρόνος από την ημέρα που υπέστη χειρουργική επέμβαση.
Φυματίωση (Tuberculosis)- Αν η ασθένεια δεν έχει θεραπευτεί πλήρως και ο εθελοντής ακολουθεί φαρμακευτική αγωγή, δεν μπορεί να εγγραφεί. Αν ο εθελοντής δεν παίρνει φάρμακα εδώ και 5 χρόνια, τότε μπορεί να εγγραφεί.
Χειρουργική Επέμβαση (Surgery) – Να έχει περάσει τουλάχιστον 1 χρόνος από την ημέρα που υπεβλήθη σε χειρουργική επέμβαση και να μην έχει οποιαδήποτε συμπτώματα μετά την εγχείρηση.
Χολολιθίαση (Gall Stones) – Μόνο στην περίπτωση που ο εθελοντής υπέστη εγχείρηση και δεν έχει περαιτέρω προβλήματα είναι αποδεκτός/ή.
Υψηλή Πίεση (High Blood Pressure) – Αν η κατάσταση ελέγχεται με φαρμακευτική αγωγή, τότε είναι αποδεκτή.
Υψηλή Χοληστερόλη (High Cholesterol) – Αν η κατάσταση ελέγχεται με ή χωρίς φαρμακευτική αγωγή, τότε είναι αποδεκτή.
Ψωρίαση (Psoriasis)- Αποδεκτή μόνο ελαφριάς μορφής.
Διαδικασία Εγγραφής στην Ελληνική και Παγκόσμια Δεξαμενή Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών
Για μυελό των οστών μπορείτε να απευθύνεστε στα κέντρα Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών που λειτουργούν σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Λάρισα και Πάτρα
ΑΘΗΝΑ
ΓΝΑ <Γ.Γεννηματάς > Αθηνών-Τμήμα Ανασολογίας-Εθνικό Κέντρο ιστοσυμβατότητας (τηλ. 210-7711914)
ΓΝΑ <Ευαγγελισμός> Αθηνών – Τμήμα Ανοσολογίας – Ιστοσυμβατότητας (τηλ. 213-2043166)
Νοσοκομείο <Έλενα Βενιζέλου> Μαιευτήριο Αθηνών – Ανοσοβιολογικό Τμήμα (τηλ. 210-6453759)
Νοσοκομείο Παίδων <Αγία Σοφία> Αθήνας - Τμήμα Ανοσολογίας και Ιστοσυμβατότητας (213-2013763/64)
ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΠΑΙΔΩΝ ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΒΑΡΔΙΝΟΓΙΑΝΝΗ - ΕΛΠΙΔΑ ΟΡΑΜΑ ΕΛΠΙΔΑΣ
ΛΕΙΒΑΔΕΙΑΣ 8 115 27 ΓΟΥΔΗ
ΤΗΛ. 210 7775615
FAX 210 7485030
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
ΓΝ <Ιπποκράτειο> Θεσσαλονίκης – Τμήμα Ανοσολογίας – Περιφερικό κέντρο Ιστοσυμβατότητας (2310-892607 ή 2310-892650)
ΛΑΡΙΣΑ
Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λάρισας –Τμήμα Ανοσολογίας και Ιστοσυμβατότητας (τηλ. 2413-502579 ή 2413-502173)
ΠΑΤΡΑ
ΧΑΡΙΣΕ ΖΩΗ
Κέντρο ενημέρωσης και προσέλκυσης Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών - πανεπιστήμιο Πατρών (KEΔMOΠ)
Κτίριο Προκλινικών Λειτουργιών (ισόγειο), Τμήμα Ιατρικής,
Πανεπιστήμιο Πατρών, Πανεπιστημιούπολη - Ρίο, 26504 Πάτρα
Τ: +30 2610 997 510
F: +30 2610 997 667
E:cbmdpatras@upatras.gr
Για την Ελληνική περιφέρεια, όπου δεν υπάρχει αντίστοιχο κέντρο εθελοντών δοτών μυελού των οστών, η καταγραφή των εθελοντών δοτών γίνεται στις αιμοδοσίες των νοσοκομείων της περιοχής τους. Οι αιμοδοσίες, μετά από επικοινωνία με τα ανωτέρω εργαστήρια, ορίζουν με ποιο εργαστήριο θα έχουν συνεργασία και θα αποστέλλουν τα ληφθέντα δείγματα για τυποποίηση. Καλό είναι οι εθελοντές δότες που απευθύνονται στις αιμοδοσίες να πληροφορούνται σε ποιο εργαστήριο θα σταλεί το δείγμα τους και συνεπώς σε ποιό κέντρο δοτών θα ανήκουν. Όλοι οι εθελοντές δότες οφείλουν να αναφέρουν στο κέντρο δοτών στο οποίο ανήκουν οποιαδήποτε αλλαγή στα στοιχεία επικοινωνίας τους, έτσι ώστε να διευκολύνεται η ανεύρεση τους, σε περίπτωση που βρεθούν συμβατοί με κάποιον ασθενή.
Η πιο διαδεδομένη μέθοδος λήψης μοσχεύματος σήμερα πραγματοποιείται με τη συλλογή προγονικών αιμοποιητικών κύτταρων από το αίμα του δότη. Παλαιότερα, γινόταν στο χειρουργείο με παρακέντηση των οστών της λεκάνης και αναρρόφηση μυελού των οστών.
[Περισσότερες πληροφορίες εδώ]
Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζει κάποιος ότι η εγγραφή του δότη στο Μητρώο δεν τον δεσμεύει να συμμετάσχει στα επόμενα βήματα της διαδικασίας εάν βρεθεί συμβατός με κάποιον ασθενή. Ανά πάσα στιγμή μπορεί να ζητήσει τη διαγραφή του από το μητρώο. Για αυτόν το λόγο πρέπει να είναι πλήρως ενημερωμένος και συνειδητοποιημένος πριν αποφασίσει να γίνει εθελοντής δότης μυελού των οστών.